ทำไมภาษาจีนกลางถึงเรียกว่า “แมนดาริน”

เคยสงสัยไหมว่า ภาษาจีนที่ใช้เป็นภาษากลางในการสื่อสาร ทำไมในภาษาอังกฤษถึงเรียกว่า “ภาษาจีนแมนดาริน” (Chinese Mandarin) ทำไมไม่เรียกตรง ๆ ว่าภาษาจีนกลาง ไปเลย เหตุผลเพราะอะไร เอซียูเพย์จะพามาคลายข้อสงสัยนี้กัน

แมนดาริน คำนี้เกิดจากใคร?

ในช่วงศตวรรษที่ 16 ซึ่งเป็นยุคแห่งการสำรวจทางทะเลของชาวยุโรป ชาติที่เชี่ยวชาญเรื่องนี้คือโปรตุเกสนั่นเอง พวกเขาล่องเรือสำรวจทั่วทวีปเพื่อทำการค้าและเผยแผ่ศาสนา จนเมื่อขึ้นเทียบท่าที่ประเทศจีน พวกเขาได้พบกับเจ้าหน้าที่รัฐซึ่งเป็นตัวแทนของราชสำนักจีนในสมัยราชวงศ์หมิง ชาวโปรตุเกสจึงเรียกคนเหล่านี้ว่า แมนดาริน “Mandarin” ที่มาจากคำว่าภาษามาเลย์ “Menteri” และภาษาสันสกฤต “Mantrī” (มนตรี) ที่มีความหมายว่า ขุนนางที่ปรึกษา ก่อนคำนี้จะแพร่หลายไปทั่วยุโรป

อีกหนึ่งทฤษฎีเชื่อว่าคำว่าแมนดาริน อาจจะเกิดขึ้นในช่วงที่ จอร์จ แม็คคาร์ทนีย์ (George Macartney) นักการทูตชาวอังกฤษที่ได้เดินทางมายังประเทศจีนในสมัยของ จักรพรรดิเฉียนหลง (ครองราชย์ 1735 – 1796) โดยแม็คคาร์ทนีย์ได้นำคำว่า “Mandate” ที่แปลว่าคำสั่งราชการหรือบัญชาในภาษาอังกฤษ กับคำว่า “rin” ที่ผิดเพี้ยนมาจากคำว่า “ren” (เหริน 人) หรือคนในภาษาจีน มารวมกันจนเป็นคำว่า แมนดาริน “Mandarin” ที่หมายถึงภาษาในคำสั่งราชการของจีน

นอกจากนี้ยังมีข้อสันนิษฐานอีกว่าแมนดาริน เพี้ยนมาจากคำว่า “หม่านต้านเหริน” ( 滿大人) ที่หมายถึงขุนนางแมนจูในสมัยราชวงศ์ชิง

ภาษาจีนกลางเริ่มใช้เฉพาะข้าราชการและชนชั้นสูง

เนื่องจากภูมิภาคขนาดใหญ่ของประเทศจีน ทำให้มีการใช้ภาษาถิ่นที่แตกต่างกัน จึงเป็นอุปสรรคอย่างมากในการสื่อสารให้เข้าใจกัน ในสมัยราชวงศ์หมิง เนื่องจากบรรดาข้าราชการที่รับตำแหน่งในกรุงปักกิ่งและต่างถิ่น จำเป็นต้องใช้สำเนียงกลางที่ทุกคนสามารถข้าใจร่วมกันได้ จึงเกิดเป็น กวนฮวา 官话 (Guānhuà) แปลว่า ‘ภาษาราชการ’ เพื่อเป็นสื่อสารในกลุ่มชนชั้นปกครอง ซึ่งสำเนียงจีนกลางแมนดารินนี่ก็มาจากสำเนียงปักกิ่งนั่นเอง

เมื่อชาวยุโรปเรียนภาษาจีนจากสำเนียงกลางแล้ว ทำให้พวกเขาเรียกสำเนียงนี้ว่า “แมนดาริน” ไปด้วย เพราะเป็นภาษามาตรฐานของจีนในยุคนั้นที่เจ้าหน้าที่รัฐใช้พูดกัน

พอเข้าสู่สมัยราชวงศ์ชิงตอนปลาย เริ่มมีการรณรงค์ให้ใช้สำเนียงปักกิ่งอย่างจริงจังและในปี ค.ศ. 1909 จีนแมนดารินจึงกลายเป็นสำเนียงประจำชาติ กั่วหวี่ 国语 (guó yǔ) ต่อมาในปี ค.ศ. 1955 สมัยรัฐบาลสาธารณรัฐประชาชนจีนได้แต่งตั้งให้สำเนียงภาษาจีนกลาง เป็นสำเนียงราชการที่คนทั่วไปใช้สื่อสารกันทั่วประเทศ และเปลี่ยนชื่อเป็น ผู่ทงฮว่า 普通话 (pǔ tōng huà) ที่ใช้เรียกจนถึงปัจจุบัน